Steentje

Links woonden ooit buren die ik niet heb gekend, maar aan wie ik iedere dag even denk. Voor het huis dat ooit hun woning was, zijn twee Stolpersteine, struikelstenen. Daarop hun namen: Mozes Samson van der Woude, (geboren in 1887) en Jansje van der Woude-Moscoviter (geboren in 1892) . Daaronder de datum waarop ze uit hun huis zijn gehaald, 26 september 1942, en daaronder dat ze via Westerbork naar Auschwitz zijn gedeporteerd. Jansje werd meteen vermoord, Mozes vier maanden later.
Dagelijks lees ik dat en ik heb me vaak een voorstelling van hun leven gemaakt. Ze liepen hier in de straten rond, zagen dezelfde bomen, hetzelfde water, dit herfstlicht. 
Ik ken niemand die hen heeft gekend, weet niet hoe ze eruitzagen.
Gisteren stond ik in de vroege ochtend een bel op mijn fiets te schroeven, een simpele handeling die veel concentratie van me eist. Er liepen nog niet veel mensen op straat, het was stil. Ik kan niet uitleggen waarom, maar die stilte zat ook in het herfstlicht. 
Ineens merk ik dat iemand me achter mijn rug passeert, niet uit de straat, want dan hoorde ik wel een groet of commentaar op mijn tuttige karwei.
Ik kijk op, zie een vrouw, van wie ik de leeftijd niet kan schatten. Ze buigt zich over de stenen en haar lippen spreken de namen hardop uit, aandachtig. Ze gaat rechtop staan en kijkt om zich heen, mij lijkt ze niet te zien. 
Ze loopt naar de overkant, raapt daar een steentje op en legt dat tussen de struikelstenen. Ze knikt naar die stenen, naar de namen, en vervolgt haar weg, haastig.
Betekenis van een steentje op een graf: ik ben hier geweest, ik ben je niet vergeten, ik herdenk je.
Mozes en Jansje hebben geen graf, maar ze zijn gelukkig weer door iemand niet vergeten.