Soms is het prettig bedankt te worden voor begrip. Begrip is op zichzelf ook al een mooi iets. Niet altijd weet ik wat ik met die dankbaarheid moet. Op een snelweg bijvoorbeeld. Een afstand die je normaal binnen een minuut of tien aflegt, kost nu een dik uur. Vanwege wegwerkzaamheden. Op het eind van dit traject zie je een geel bord waarop in zwarte letters staat: dank voor uw begrip. Vriendelijk gebaar, maar het had niet gehoeven. Ik weet ook eerlijk gezegd niet of ik begrip had.
`Doe wel iets nets aan.’ Hoor ik soms en voel dan meteen weerstand die ik niet trefzeker kan verklaren. Wat is net? Ja, keurig – dat is misschien de beste vertaling. Of verzorgd. Ik lees over een Amerikaans onderzoek waarin staat dat het dragen van nette kleren een gevoel van macht geeft. Je voelt je zelfverzekerder en je gaat er anders van denken, abstracter. Het duurde even voor ik begreep wat abstract denken was, maar dat betekent dat je het grote geheel overziet in plaats van dat je je op details richt. Ik draag soms een pak, maar dat doe ik met enige tegenzin.
Zondagavond was er in De Balie in Amsterdam een bijeenkomst waar de Deense cartoonist Kurt Westergaard te gast was. Negen jaar geleden beeldde hij Mohammed af met een bom in zijn tulband en sindsdien wordt zijn leven bedreigd. Hans Teeuwen zong daar: `Het vrije woord gaat nooit verloren, al vliegen kogels om je oren.’ Kogels waren er op ongeveer hetzelfde moment in een voorstad van Dallas, Texas, waar Wilders sprak. Hans Teeuwen heeft gelijk: het vrije woord gaat nooit verloren. Het is een van de grootste problemen van deze tijd.
Niets is lang geleden. Ik schrijf en zeg het vaak, maar zo kijk ik nu eenmaal tegen de duur van ons leven aan. Vandaag herdenken we de doden uit een tijd die ook onze tijd is. Ik ben van na de oorlog, maar die oorlog komt altijd terug in mensen die ik tegenkom, mensen over wie ik lees of hoor vertellen. Ik ken iemand die dagelijks denkt aan haar naaste familieleden die verdwenen in de oorlogsjaren en over wie ze pas na de bevrijding hoorde dat ze in de kampen waren vermoord.
Niets is lang geleden maar toch herinner ik me niet wanneer het was dat ik iets aan de Dag van de Arbeid deed. Met die gedachte, met die vraag werd ik gisterochtend wakker. Het was een drukke bijeenkomst in De Vereeniging in Nijmegen of misschien Het Kolpinghuis. De belangrijkste spreker was PvdA-leider Joop den Uyl – laatst moest ik iemand uitleggen wie dat was. Zijn toespraak loog er niet om en daarna begon hij De Internationale te zingen. Daartoe zette hij zijn bril af, een detail dat me opviel. `Ontwaakt, verworpenen der aarde!
Steeds meer Bekende Nederlanders ken ik niet. Tijdje geleden voelde ik daarover vederlichte paniek en sprak ik mezelf soms toe: kom op, wel blijven opletten, dit land is ook jouw land, alsjeblieft niet het wereldvreemd intellectueeltje uithangen. Maar zo zit het niet, ik let heus wel op, maar kan niet alles in de gaten houden en niet alle informatie opslaan. Ik weet wie Tooske en Bastiaan Ragas zijn.
Op de fitnessclub zette de coach tijdje geleden de muziek plotseling uit en riep: `Heren!’ Er waren op dat moment alleen heren aanwezig, vier op de fiets, twee op de loopband. Het was tien over acht in de ochtend. `Heren! Weten jullie dat er in een fles wijn…’ En vervolgens noemde hij het aantal calorieën. Dat ben ik uiteraard vergeten. De coach herhaalde het aantal en sloot af met de woorden: `Het is maar een weetje.’ En vervolgens zette hij de muziek weer aan. We waren onder de indruk en ook geschrokken, we voerden het tempo op.
Het is natuurlijk een afwijking maar bij `functioneel’ denk ik vrij snel aan bloot: een actrice die in een film functioneel bloot is. Als het niet functioneel is, wordt het een puntje, functioneel is oké. Graag mijmer ik dan even over het woord. En terwijl ik naar een film zit te kijken waar een naakte actrice woest uit het raam staart, denk ik: dit moet functioneel zijn. Zojuist las ik `functioneel’ in verband met de plastic tasjes die verboden worden. Pas per 1 januari volgend jaar, dus we mogen nog even. Daarna mogen de tasjes ook als ze functioneel zijn.
Een half uur! Dat is wat we gemiddeld per dag wachten. In de supermarkt, voor loketten, in de apotheek enzovoort. Dat is 182, 5 uur per jaar. Ik lees een artikel over de bevindingen van de omgevingspsycholoog Joren van Dijk. Die heeft dat onderzocht. Bijvoorbeeld wat ons als wachtende mensen erg kan irriteren: als je voor een balie zit te wachten en er staat niemand voor de balie, maar erachter zijn ambtenaren met iets bezig of met elkaar in gesprek zonder dat het iets met jou te maken heeft.
Vorige week zag ik een interview met de burgemeester van Dordrecht. Uiteraard ging het over vandaag, Koningsdag. En uiteraard was de vraag of Dordrecht er kláár voor was. En uiteraard knikte de burgemeester tevreden. Het wordt een dag met een gouden randje, beloofde hij. Ja. Ook sprak hij over de zichtlocaties. Een nieuwe stijl bepaalt deze dag. Eerlijk gezegd ben ik even kwijt of dat vorig jaar ook het geval was.
